Alkol ve Sağlığa İlişkin Bilgiler

Giderek artan sayıda insan düzenli aralıklarla ve daha fazla miktarda alkol kullanmaktadır. Alkolle eğlence partisi ve dinlenme arasında sıklıkla bir bağlantı kurulmasının yanında, kişinin alkol tüketimini kontrol edememesi utanç ve başarısızlığı da akla getirmektedir.

Alkol sorununun sadece başkalarına musallat olduğuna inanmak kolaydır. Alkol sorunu sıklıkla işsizlik ve konut bulamama gibi sosyal problemlerle birlikte düşünülmektedir. Ama aşırı alkol kullananların pek çoğunda bu sorun ender olarak dışardan farkedilebilir. Tıpkı sigara kullanan, aşırı yemek yiyen ya da az spor yapanlar gibi, alkol kullanan insanların da pek çoğu iş, aile, dost çevresi ve ev hayatı içinde gayet sıradan bir yaşam sürdürürler.

İsveç’te yaklaşık 1 milyon kişideki alkol kullanma alışkanlığı, bu kişilerde alkol bağımlılığı da dahil olmak üzere çok sayıda sağlık sorunuyla karşılaşmaları riskini artırmaktadır. Bunların büyük çoğunluğu, kendilerini çok fazla alkol içtikleri şeklinde algılamamakta ve alkolün sağlık sorunlarına yol açabileceğini düşünmeseler de bedenleri yine de alkolden etkilenmektedir. Bunun nasıl olduğunu bu metinde okuyabilirsiniz.

Ne kadar alkol miktarı risklidir?

Erkelerin haftada 14 kadeh ya da bunun üzerinde alkol içmesi, kadınların haftada 9 kadeh ya da bunun üzerinde alkol içmesi riskli alkol tüketimidir. Sarhoş oluncaya kadar içmek de her zaman risklidir. Tek oturuşta erkek olarak 4 kadeh, kadın olarak 3 kadehten fazla içiyorsanız ya da kanınızdaki alkol oranı 0,6 promilden fazla ise, kendinizi nasıl hissederseniz hissedin bu durum sarhoşluk sayılır. Yukarıda belirtilen seviyelerin altında içiyorsanız, bu durum ölçülü alkol tüketimi sayılır.

Bir kadeh, bir küçük şişe sert bira (33 cl), bir kadeh şarap (10-15 cl) ya da bir kadeh 4 cl içki/shot kadardır.
Yarım litre (50 cl) sert bira 1,5 kadehe denktir.
Bir şişe şarap (75 cl) 6 kadeh içerir.
Bir şişe içki (75 cl) 18 kadeh içerir.

Az alkol içmek sağlık için yararlı olabilir mi?

Ölçülü alkol tüketiminin sağlık için olumlu bile olabileceği konusunda yazılanları birçok kişi okumuştur. Az miktarda alkol kullanan yaşlı insanların kalp ve damar hastalıklarıyla diyabete yakalanma risklerinin daha düşük olabileceğine inanılmaktadır. Bugün araştırmacılar arasında, alkolün gerçekten böyle bir etkisi olabileceği konusunda bir ortak fikir yoktur. İşin aslı ise, alkolün çok sayıda hasara sebebiyet veren yan etkileri nedeniyle sağlık bakımından insanlara tavsiye edilemediğidir.

Alkolü sarhoş olmadan ve ölçülü bir şekilde içmek - hamile ve depresyonda değilseniz , karaciğer hastalığınız yoksa ya da bazı ilaçları kullanmıyorsanız - genelde tıbbi yönden sadece düşük bir risk içerir. Aksi durumda hiç alkol kullanmamanız gerekir.

Kişi alkolden nasıl etkilenir?
Bir cuma akşamı bara gidildiğinde oradakilerin çoğunun kanında 0,8 promil üzerinde alkol bulunması olasıdır. Ama, kişinin kendini en iyi hissettiği zaman aralığının kandaki alkolün 0,5 promil altındayken olduğunu gösteren deneysel araştırmalar vardır. Sıkça içine düştüğümüz bir hata ise, yanlış olduğunu önceden bilmemize rağmen, ne kadar fazla içersek o kadar eğlenceli olacağını sanmamızdır. Duygu ve davranışların farklı promil oranlarında nasıl etkilendiğini* burada okuyabilirsiniz.

0,2 promil: Alkolün etkisi farkedilmeye başlanır. Kendini sıcak, gevşemiş ve cesaretli hissedersin. Özeleştirin azalır.

0,5 promil: Kendini keyifli hissedersin ve çekingenliklerin kaybolur. Reflekslerin yavaşlar ve hareketlerin dengesizleşir. Değerlendirme yetisi bulanıklaşır ve bilgi edinme yeteneğin azalır.

0,8 promil: Yüksek sesle konuşmaya ve abartılı hareket etmeye başlarsın. Normalden daha bulanık görürsün. Alkol kokarsın ve özgüvenin aşırı derecede artar.

1,0 promil: Geveleyerek konuşursun, kaslarını ve duygularını kontrol yeteneğin zayıflar.

1,5 promil: Ayakta durmakta güçlük çekmeye başlarsın ve belki de yere düşersin. Duygu patlaması yaşayabilir ve bulantı hissedebilirsin.

2,0 promil: Konuşmak ve dik yürüyebilmekte zorlanırsın. Nesneleri çift görürsün.

3,0 promil: Neler olup bittiğini algılayamazsın ve bilinç kaybının sınırındasındır.

4,0 promil: Bilincin kapalıdır. Nefes alıp vermen yavaşlar ve alkol zehirlenmesine bağlı olarak ölüm tehlikesi içindesindir.

*Önceden alkol kullanmış olan bir kişi uzun süre alkole karşı bir direnç geliştirmiş olduğu ve bu oranda alkolden etkilenmediği için, promil oranının belli bir kişide tam olarak nasıl bir etki yaratacağı önceden söylenemez. Kişinin sadece alkol toleransı daha yüksek diye alkole bağlı hasarlar ile sağlık sorunlarının daha az olmayacağını aklınızda bulundurun.

Yüksek alkol tüketimi sağlığı nasıl etkiler?

Alkol bütün organlara ulaşır ve genel olarak hem iç hem dış yönden tüm vücudu etkiler. Dünya Sağlık Örgütü WHO’ya göre, yüksek alkol tüketimine bağlı 60’ın üzerinde hastalık bulunmaktadır. Alkol tüketimine bağlı hastalıklara maruz kalmak için insanların alkol bağımlısı olmaları şart değildir. Alkol bağımlısı olmayıp çok miktarda alkol kullananlar da bu hastalıklara yakalanmaktadır.

Beyin
Az miktarda aldığınız alkol bile değerlendirme/düşünme yeteneğinizi, hafızanızı ve tepki verme yeteneğinizi olumsuz etkiler. Uyku bozukluğu olur ve duyguların etkilenir. Çok yüksek ve uzun süreli alkol tüketimi sonucunda beyin küçülür; epileptik nöbetler geçirebilir, bunama ya da başka beyin hastalıklarına yakalanabilirsin.
Depresyon
Yüksek alkol tüketimi sonucunda bunalıma girme riski çok artar. İsveç’teki tüm intihar vakalarının yarısı alkol tüketimine bağlıdır.
Kalp ve damarlar
Az ve ölçülü alkol kullanımının kalp ve damarlar üzerinde belirgin şekilde hasar verici etkisi bulunmamaktadır. Öte yandan, yüksek alkol kullanımı hasar riski oluşturmaktadır. Alkol içtiğinizde nabız ve kan basıncı yükselir. Örneğin kalp çarpıntısı gibi değişik türden kalp aritmi riski artar. Kalp damar hastalıkllarının önlenmesi düşüncesiyle kişiye alkol kullanması tavsiye edilemez.
Gebelik
Yüksek alkol tüketimi sonucunda hem erkek hem kadınlardaki fertilite azalır. Annenin gebeliğin tüm evrelerinde, ama özellikle ilk evresinde ve hatta gebelik şüphesinde bile alkol içmesi cenini olumsuz etkilemektedir. Kadın ve gebe isen ya da hamile kalmayı planlıyorsan alkolü tümüyle kesmen gerekir.
Karaciğer
Alkol kullanımı karaciğer kanserine yakalanma riskini artırmaktadır. Karaciğer yağlanması, hepatit ve şirozun olağan sebebidir.
Deri
Yüksek alkol tüketimi sonucunda sedef hastalığı, egzama ve diğer deri hastalıklarına yakalanma ya da bu hastalıklarda kötüleşme riski artar.
Mide
Yüksek alkol tüketimi gastrit ve midede ekşime riskini artırır.
İskelet
Yüksek alkol tüketimi kemik erimesi ve gut hastalığı riskini artırır.

Kan
Alkol, iliğin kan hücreleri yapma yeteneğini yok eder ve kansızlığa yol açabilir.
Enfeksiyonlar
Alkolün ilik üzerinde oluşturduğu hasar neticesinde vücudu enfeksiyonlardan koruyan akyuvarlar etkilenir. Bu durum, örneğin tekrar eden ve uzun süren gribal rahatsızlıklar gibi çok sayıda enfeksiyona yol açar.
Kanser
Alkol birçok organda kanser riskini artırır. Ağız ve yutak, karaciğer, meme ve kalın barsak kanserleriyle alkol arasında net bir bağlantı vardır.

Fazla alkol kullanımının yol açtığı diğer riskler nelerdir?

Kazalar
Kişi alkolün etkisiyle daha büyük riskler alır. İsveç’te yılda yaklaşık 3 bin kişi kazalar nedeniyle ölmektedir. Bunların yaklaşık üçte birinde, kaza sebepleri arasında alkol de bulunmaktadır. Kazaların büyük bölümüne, normalde az ya da ölçülü alkol kullanan,
ama kimi zaman sarhoş olacak miktarlarda alkol içen kişiler sebebiyet vermektedir.

Şiddet
Suç istatistiklerine göre, dövme ve diğer şiddet suçlarının büyük bölümünde, fail ve/ya da suç mağduru alkollüdür.

İlişki sorunları
Yüksek alkol tüketimi sosyal iletişimi sekteye uğratabilir ve kişinin yakınlarıyla olan ilişkisini bozabilir. İsveç’te aşırı alkol kullananlarla yakın ilişki içindeki 1 milyondan fazla insan bu durumun kendilerini olumsuz etkilendiğini belirtmektedir.

Sigara ve alkol
Değişik etki maddeleri eşgüdüm içindedir, örneğin alkol ile nikotin beyindeki aynı ödül sistemini etkilemektedir. Ayrıca nikotinin, alkole olan duyarlığı yükselttiği sanılmaktadır. Alkol tüketimini değiştirmek isteyen kişi için aynı zamanda sigarayı ya da dudak arkası enfiyeyi de bırakması yararlı olur. Aynı şekilde, alkol kullanımı azaltılır ya da kesilirse tütün bırakmak da kolaylaşabilmektedir.

Alkol bağımlılığı nedir?

Alkol bağımlılığıyla, sağlığına ve sosyal ilişkilerine olumsuz etkileri görülse bile kişinin çok alkol içmeye devam ettiği anlatılmak istenmektedir. Alkol bağımlısı olan kişinin canı sıkça alkol içmek ister ve alkol miktarını sınırlandırması zordur. Her zaman değil, ama sıkça vücut alkole karşı tolerans geliştirir ve böylece alkolün etkisini duyabilmek için daha fazla miktarda alkol içilmesi gerekmektedir ki bu durum alkol kesildiğinde kişide birçok yoksunluk belirtisini ortaya çıkarabilir. Birçok insan için alkol bağımlılığı, sosyal ililşkiler, kariyer ya da boş zaman etkinlikleri gibi önceden önemli görülen şeyler yerine hayatın merkezinde artık alkolün yer aldığı anlamına gelmektedir. Alkol bağımlılığı olan kişi genelde alkolün bir sorun teşkil ettiğini bilir, ama yine de alkol tüketimini sınırlayamaz ya da kesemez.

Aşağıdaki 6 unsur alkol bağımlılığında olağan bir durumdur. Alkol bağımlılığı tanısı konulması için son 12 aylık dönem içinde bu unsurlardan en az 3 tanesini aynı anda yaşamış olmak gerekmektedir.

Alkol içmek için güçlü bir istek ya da zorunluluk duyma ya da ”açlık” hali
Ne kadar içtiğini sınırlamada güçlük çekme ya da ”kontrol kaybı”
Alkol tüketiminin iş, boş zaman etkinliği ya da sosyal ilişkilere daha az zaman ayrılmasına yol açması
Önceki gibi etki sağlaması için daha fazla miktarda alkol alma gereksinimi (tolerans)
Ellerin titremesi, terlemeler ya da alkolün azaltılması veya bırakılması sonucunda ortaya çıkan kaygı durumu (yoksunluk belirtisi)
Alkolün fiziki ya da psikolojik sorunlara yol açtığının bilinmesine rağmen kişinin alkol içmeyi sürdürmesi.



Alkol kullanımında değişikliğe gitmeye hazır mısın?

Birçok insan alkol tüketimini değiştirmesinin çok güç olduğu düşüncesindedir. Ama çokları için bu iş sigarayı bırakmaktan daha kolaydır ve birçok yönüyle yemek alışkanlığını değiştirmeye ya da spora başlamaya benzer.

Çokları gibi sen de mutlaka alkol içmenin hem olumlu hem olumsuz yanları olduğunu düşünmektesindir. Ama bunlardan hangisi daha ağır basıyor? Senin için geçerli olanın ne olduğuna ve neyi istediğine sadece sen karar verirsin. Ya şimdiye kadar yaptığın gibi aynı şekilde yaşamına devam eder ya da alkol tüketiminde değişikliğe gidersin.

Karar vermiş olsan da olmasan da, hangi argümanların senin ve olmak istediğin kişi için önemli olduğunu açık seçik ortaya koymak atılacak olumlu bir adımdır.

Önüne bir hedef koy

Yaşamının geri kalan bölümünde ne yapacağına karar vermen gerekmez. Değişiklik yapmak istiyorsan belli bir dönem için net bir hedefin olması sana iyi bir destek sağlar. Ama uygun olan hangisidir? Sınırlamaya gidecek ve ölçülü miktarlarda mı içeceksin yoksa belli bir süre alkolden tamamen uzak durmak senin için daha mı uygundur?

Değişimi başlat

Günlük yaşamında, hedefe ulaşmanda kolaylık sağlayacak bazı değişiklikler yap. Bu değişiklikler örneğin, evde depo bulundurmamak, alkolün yerine alkolsüz içecekler koymak, seni destekleyebilecek ahbaplarla daha fazla zaman geçirmek ya da eskiden alkol içmekle geçirmiş olduğun zaman aralıklarında yeni ve hoş bir etkinliğe başlamak gibi şeyler olabilir.

Kendi durumunu tespit et

Aşırı derecede içmeye başlamanın sebebi ne olursa olsun, şimdiki alkol kullanımın, günlük yaşamınla, alışkanlıklarınla ve rutinlerinle bağlantılıdır. Hangi durum, düşünce ve duygularınla alkol arasında bir bağlantı olduğunu anladığında, kendi alkol tüketimini istediğin şekilde yönlendirebilme olanağın artar.

Yeni alternatifler bul

Alkol bazen yaşamakta olduğun diğer sorunlar karşısında (örneğin, uyku bozuklukları, stres ya da ilişki sorunları gibi) kısa vadeli bir çözüm olabilir. Yeni alışkanlıklar edinerek ve sorunlarına daha sağlam çözümler bularak aşırı alkolden uzak durmak daha kolaylaşacaktır.

Yardım al

İster bir dost, bir aile üyesi ya da profesyonel bir kişi olsun, duygu ve düşüncelerini anlamakta sana yardımcı olabilecek ve gerçekleştirmeye çalıştığın değişiklik için sana destek verebilecek birisiyle konuşmanın yararı vardır.

Çabuk teslim olma

Alkol kullanımında değişiklik yapılması sürecini uzun vadeli bir hedef olarak gör. Bu yolda güçlükler ve yanlış atılan adımlar olabileceğini kabul et ve bunların üzerine ne fazla odaklan ne de bunun seni engellemesine izin ver. Alkol kullanımında değişikliğe gitmek için istediğin kadar deneme yaparsın.